De Joodse buurten in Den Haag
Stadsplattegrond 1770 Joodse buurt
Rondom het Voorhout
De rijke Sefardische families die in Den Haag kwamen wonen, vestigden zich vanaf het einde van de 17de eeuw in de fraaie straten bij het Binnenhof. Men kocht huizen aan de Vijverberg, de Nieuwe uitleg en het Voorhout.
Omstreeks 1800 kregen de Sefardische Joden met vele tegenslagen te maken, waardoor hun rijkdom sterk afnam. De Sefardische woonwijk rondom het Voorhout verdween hierdoor.
“De Buurt” rondom het Spui
De armere Asjkenazische Joden vonden vanaf omstreeks 1700 huizen in de straten achter het Spui rondom de Nieuwe Kerk. In 1627 was door het bestuur van Den Haag bepaald dat de Voldersgracht de handelsplaats zou zijn voor de koop en verkoop van oude kleding, lompen, schoenen en oud-ijzer. Veel armere Asjkenazische Joden verdienden hun geld met deze handel en vonden in deze buurt goedkope woningen. Deze Joodse woonkern wordt ‘de Buurt’ genoemd, waar in de 19de eeuw meer dan de helft van de bewoners Jood was.
Aan het einde van de 19de eeuw en het begin van de 20ste eeuw verlieten vele Joden de slechte woningen in ‘de Buurt’ en vestigden zich in nieuwe woningen die verder van het centrum van Den Haag waren gelegen. Omstreeks 1900 woonde nog ongeveer 35% van de Haagse Joden in ‘de Buurt’.
Verspreiding over heel Den Haag
Russische pogroms aan het einde van de 19de eeuw en de gebeurtenissen in de Eerste Wereldoorlog (1914-1918) zorgden voor de komst van vele nieuwe Joden uit Oost-Europa. Velen vestigden zich in Scheveningen.
In 1925 werd Isaac Maarsen opperrabbijn in Den Haag. De gemeente Den Haag telde in dat jaar ongeveer 390.000 inwoners, waarvan 11.000 Joden. De Joodse Hagenaars woonden inmiddels verspreid over de hele stad met concentraties in het centrum (inclusief de Rivierenbuurt waar veel Joden uit Oost-Europa woonden), in Transvaal, in het Bezuidenhout, het Benoordenhout en het Statenkwartier.
In ‘de Buurt’ woonden in 1925 nog ongeveer 650 Joden. Dit wijkje bleef echter wel het centrum van de Joodse gemeenschap. Hier was nog steeds het merendeel van de Joodse winkels te vinden.
Omstreeks 1925 kende Den Haag na Amsterdam de grootste Joodse gemeenschap in Nederland. Bij de aanvang van de Tweede Wereldoorlog woonden meer dan 17.000 Joden in Den Haag.
